Intra-operatief of vriescoupe onderzoek

Hoe weefsel insturen?

Weefsel droog, ongefixeerd insturen op kamertemperatuur.
Wanneer er verschillende fragmenten tegelijk verstuurd worden, duidelijk de lokalisaties van de verschillende afnames vermelden en voor welk weefsel vriescoupe-onderzoek wordt aangevraagd.
Telefoonnummer van het operatiekwartier of clinicus op de aanvraag noteren en ‘intra-operatief onderzoek’ aanduiden.
Vermeld steeds de specifieke vraagstelling (diagnosestelling, evalueren uitgebreidheid tumor, snijrandstatus, beoordelen van representativiteit van het gepreleveerde weefsel, ...)
Voor elke nieuwe staalname voor intra-operatief onderzoek dient ook een nieuw order ingevuld te worden.
Breng staal en aanvraag zo snel mogelijk naar het labo PA² op de site.

Werkwijze sites waar niet ter plaatse een vriescoupe kan gebeuren.

Overleg vooraf telefonisch met een patholoog (03 280 48 15).
Verpak de vriescoupe met de aanvraag in een ondoorzichtig recipiënt (vb leeg emmertje).
Geef het mee met de taxi, Antwerp TAX tel 03/238 38 38, met duidelijke instructies (aan de buitenzijde van het recipiënt: dringend en richtlijnen route).
Bij vertrek van de taxi, verwittig het labo PA² telefonisch (03 280 48 15).

Planning

Vriescoupes worden uitgevoerd in het centraal labo (Middelheim) en de activiteitencentra (Sint-Augustinus, Sint-Vincentius, Jan Palfijn en Cadix). Indien vriescoupes nodig zijn op de andere sites wordt dit, na overleg, gepland. Het weefsel wordt dan getransporteerd naar het centraal labo of afgesproken activiteitencentrum waar de vriescoupe wordt uitgevoerd.

Vriescoupe-onderzoek tijdens de openingsuren van het labo:

Centraal labo en activiteitencentra: vriescoupe onderzoek aanmelden via de OK planning is aangewezen. Dit kan door ‘VC’ te vermelden.
Andere sites: steeds in overleg in te plannen. Ook bij een dringende, onverwachte noodzaak tijdens een ingreep kan dit via telefonsich contact (03 280 48 15) geregeld worden.

Vriescoupe-onderzoek buiten de openingsuren van het labo:

Wanneer een vriescoupe-onderzoek toch verwacht wordt buiten de openingsuren van het laboratorium: bespreek dit vooraf met de pathologen of neem contact op met de patholoog van wacht (zie wachtlijsten van de respectievelijke ziekenhuizen).
Wanneer door omstandigheden een geplande vriescoupe wordt verschoven buiten de openingsuren, verwittig de patholoog of het labo zo vlug mogelijk.
Wanneer het geplande vriescoupe-onderzoek afgelast wordt, breng de patholoog of het labo hiervan op de hoogte.
Voor een onverwacht vriescoupe-onderzoek buiten de openingsuren, contacteer de patholoog van wacht.

Resultaat

Na aankomst in het labo wordt de vriescoupeprocedure gestart die gemiddeld 30 minuten (macroscopie, invriezen, snijden, kleuren, microscopie) per fragment duurt.

De wachttijd kan gevoelig oplopen wanneer verschillende vriescoupes moeten gedaan worden (bv. snijranden van een groot huidresectiestuk). Daarom is het aangewezen om zich te beperken tot noodzakelijke en geïndiceerde vriescoupes.

Het resultaat wordt zo snel mogelijk telefonisch doorgegeven aan, bij voorkeur, de aanvragende arts. Gelieve dan ook het opgegeven telefoontoestel vrij te houden. Bij het telefonisch doorgeven van een resultaat wordt gevraagd om zich te identificeren en resultaten worden doorgegeven via het spreek, lees, herhaal principe. Het mondeling doorgegeven resultaat wordt ook vermeld in het pathologisch-anatomisch verslag.

Wanneer een vriescoupe?

Indicaties

Geen preoperatieve diagnose: de intra-operatieve diagnose kan de aard van de ingreep beïnvloeden.
Preoperatieve bepaling van de uitgebreidheid van een ziekteproces waardoor de aard van de ingreep beïnvloed kan worden.
Peroperatieve weefselidentificatie (bijv. bijschildklierweefsel of niet?)
Beoordeling van snijranden. (zie richtlijnen dienst dermatologie)
Beoordeling van de representativiteit van biopsiemateriaal.

Contra-indicaties

Niet zichtbare of niet palpabele laesies.
Te kleine laesies waarbij vriescoupe-onderzoek tot te veel weefselverlies aanleiding geeft.
Verkalkte weefsels.
Weefsel rijk aan vetweefsel.
Bij twijfel: bespreek de indicatiestelling met een patholoog

Bijkomende richtlijnen per medische discipline

Borstkliniek

Intra-operatief onderzoek van schildwachtlymfeknopen (Sentinel lymfeklier): de wachttijd kan gevoelig oplopen indien multipele lymfeknopen als ‘sentinel’ ingestuurd worden. Daarom wordt aangeraden om enkel de lymfeknopen die geen conclusieve pre operatieve diagnose hadden in te sturen. Vriescoupe heeft in deze zijn beperkingen en geîsoleerde tumorcellen of micrometastasen kunnen gemist worden.
Chronoprocedure voor resecties van borstcarcinomen (enkel Sint-Augstinus). Voor de correcte werkwijze, ga naar ‘Chronoprocedure SA’.

Dienst Dermatologie

Vriescoupe van: huid voor snijrandstatus.
Duidelijke oriëntatie vereist (m.b.v. hechtingsdraden) met inbegrip van aanduiding op anatomische tekening (achterzijde aanvraag)
Bij kleine resectiestukken (<1 cm) is de beoordeling van snijranden onbetrouwbaar en leidt dit tot verlies van weefsel voor het definitief onderzoek.
Patholoog maakt inschatting welke techniek (bread loaf of Breuninger) het meest aangewezen is.
Om de duurtijd van het intra-operatief onderzoek te beperken: klinisch meest verdachte snijrand aanduiden voor vriescoupe.
Alternatieve werkwijze: laat, indien mogelijk, de wonde open in afwachting van meer nauwkeurig onderzoek dmv FFPE materiaal van de snijranden. Resultaat volgt binnen 24u. Contacteer voor deze werkwijze vooraf de patholoog.

Dienst Oftalmologie en Mond, kaak en aangezichtchirurgie

Vriescoupe van: cornea, conjunctiva-, sclera- en ooglidbiopten.
Vriescoupe van: mondmucosa, (naso)pharynx, maxilla, mandibula.
De evaluatie van snijranden bij zeer kleine biopten van het ooglid is onbetrouwbaar en leidt tot verlies van weefsel voor het definitief onderzoek.
Duidelijke oriëntatie is vereist (tekening!).
Alternatieve werkwijze: laat, indien mogelijk, de wonde open in afwachting van meer nauwkeurig onderzoek dmv FFPE materiaal van de snijranden . Resultaat volgt binnen 24u . Contacteer voor deze werkwijze vooraf de patholoog.